Al vroeg wordt nagedacht over een verdediging in het zompige land van de Gelderse Vallei. Daar tussen de Rijn en de Zuiderzee kan met beperkte middelen een machtige vijandelijke opmars afgestopt worden en dat verklaart de belangstelling van de militaire plannenmakers voor dit gebied.
De oudste plannen gaan terug op de eerste helft van de Tachtigjarige Oorlog, plannen die voorzien in de aanleg van vijf schansen. In het moeilijk toegankelijke veengebied tussen Rhenen en Amersfoort moeten deze verdedigingswerken waken over de wegen naar het westen. Maar als zo vaak wanneer het gaat om de verdediging van ons land blijken de geldschieters wat minder gul dan de plannenmakers hebben ingeschat en in 1590 zal er voorlopig maar één schans, die bij Woudenberg, gerealiseerd worden. Maar toch, het begin is er.
Veel plannen zullen nog volgen, veel minder worden er uitgevoerd. Traag groeit de Grebbelinie in de loop der eeuwen uit tot de waterlinie zoals we die nu kennen. Meestal gebeurt er lange jaren niets tot het volgende Europese conflict ons land dwingt haar defensieinspanningen op te voeren. Zonder de Spaanse en Oostenrijkse Successieoorlogen was het wellicht nooit tot een Grebbelinie gekomen. Maar ook de Marmietenoorlog, de Franse Revolutie en daarop volgend de Franse bezetting zijn van wezenlijke betekenis geweest voor de verdere uitbouw van de waterlinie.
Nadat de Fransen in 1813 zijn vertrokken gaat het op en af met de Grebbelinie, tot in de dertiger jaren van de vorige eeuw overigens meer af dan op. De verdediging in de Gelderse Vallei verliest steeds meer aan betekenis. In 1926 dreigt het doek definitief te vallen maar de aanleg van het Valleikanaal, bedoeld om de afwatering in het gebied van de Gelderse vallei te verbeteren, brengt de Grebbelinie toch weer onder de aandacht van het ministerie van Oorlog. Ze wint steeds sterker aan belang en wel zo dat in de 1940 niet in de Hollandse Waterlinie maar in de Grebbelinie de hoofdverdediging gevoerd wordt.
Het verhaal van de Grebbelinie is veel meer dan een logboek van bouwactiviteiten omdat de constructie van vrijwel elke keerkade, elke sluis en elk fort geplaatst kan worden tegen de achtergrond van weer een grote crisis in de Europese betrekkingen.
De geschiedenis van de Grebbelinie tegen het decor van die Europese ontwikkelingen is het onderwerp van deze lezing. Het verhaal dat verteld wordt door Bernier Cornielje eindigt wanneer op 10 mei 1940 voor ons land de oorlog begint. De gevechten in de Grebbelinie vallen dus buiten het bestek van de lezing. Marieke Wittenhorst zorgt voor muzikale ondersteuning en de techniek is in handen van Hans Brons.
Heeft u belangstelling voor deze lezing mailt u ons dan via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.